Lo fadet.
Sergí Irondèla

Coma m’arriba sovent, fasiâi una escoreguda pels travèrses de Maurimont. Un côp de mai, en passant per las Garenas, agachavi aquela paret de pèiras quilhadas, ara afrabada e descrabassada. Aquelas pèiras m’an totjom pivelat. Per ieu es pas una paret ordenària.
Los Causses de Gramat en Naut Carcin, un pais salvatge ont l’empèri de la pèira non quita de ganhar sul pais dels ornes.
Oc ! la pèira senhoreja, es pertot e servis a tôt : a bastir los ostals, las glèisas, los castèls e las casèlas, a sompartir las pèças, mas tanben a maitas fonccions : quilhada al cimèl dels teulats, sus un pas, enairada en pèira levada, o plantada en pèira ficada, nos rampèla quauque vièlh mite o religion pagana. I a pas plan temps enquèra que lo mond se signavan quand passavan davant una pèira levada e que ondravan de flors las pèiras ficadas a l’equinoxi d’auton. La glèisa ne faguèt desrabar un tropèl ; pel segur, aquestas, en lor temps, avién los mejans de desrengar lo poder en plaça. La pèira congrea totjom un esmeravilhament, que siaga bmta al mièg d’un camp, talhada en cantonada, lisa per un pisat
I a maites endreches de mistèri coma Las Garenas : la Pèira Martina de Livemon ont se trôba la carrièra d’ont ne sortiân las taulas, diriatz que ven d’èstre abandonada fa pauc de temps, la pèira levada de Planagresa ont s’enaira una paret de rocs quilhats que revèrta un magasin de pèiras ficadas se me pôdi permetre un anacronism sus aquela curiositat arqueologica, e la Braunhiâ, un èrm de peirugal, ont la pèira nusa, bruta, naturala e salvatja tôma a l’ome la seuna umilitat.
Quantas de pèiras los vièlhs an tiradas de pels camps per las amontairar en cairons, o las bastir en parets...
Los vièlhs sabon lo secret de las pèiras, se’n van e los secrets amb elses, los joves atalentats de vida quitan aquel renvèrs de desolacion. De nonent, l’èime del pais serà rebondut pel campèstre enrandalhat. Quai saurà lo ne’n traire per li tomar vida ?
Ôc ! Los Causses de Naut Carcin : pais de la pèira !...
Me passejavi donc davant la paret de las Garenas. Era lo vèspre, lo solelh sul trescol esclairava las pèiras en lum rasant, aital ne fasiâ ressortir totes los defauts, quand subran, sus una d’aquelas pèiras, quilhada enquèra, remarquèri très punts, o très traucs, mal marcats, acatats pel liquen e per la mofa, romputs per la tièra d’annadas que i èran passadas dessus. Mas pel segur, aquelses très punts èran pas naturals, èran estats picats per la man de l’ome.
Qu’una es lor significacion ? Es que quitament n’an una ? Qué représenta aquela figura ? Tantas de questions sens responsa que me faguèron soscar.

 
 
18